De vis wordt duur betaald

Aug 2013

Zingeving

Het gezegde "De vis wordt duur betaald" komt uit het toneelstuk "Op hoop van zegen" van Herman Heijermans. Het toneelstuk gaat over het lot van arme vissers, die, eind 19e eeuw, de visvangst met hun leven moesten betalen. Het thuisfront moest daarin berusten en een uitdrukking als "de vis wordt duur betaald" was bedoeld om het verlies te rationaliseren of het een bepaalde zin te geven. Gelukkig zijn de tijden veranderd.

Inhoud.

Breed gezien gaat zingeving over het zoeken naar de zin, de bedoeling van het leven. Het lijkt dus eigenlijk meer een wijsgerig of een psychologisch begrip dan dat je het zou associëren met management, laat staan met koken. Toch is de relatie er nadrukkelijk wel.

Niet zweverig

Als je het bovenstaande leest, kun je wellicht gaan denken dat dit een wat zweverig verhaal wordt. Ik denk niet dat dit zo is, want bij alles wat een manager doet, zoekt hij, bewust of onbewust, naar de zin ervan. Zonder zingeving is het vrijwel onmogelijk om welk doel dan ook te bereiken. Als mensen voor zichzelf de zin van hun handelen niet inzien, zullen ze de sterke neiging hebben af te haken. Het is dus nodig, maar ook zeer nuttig om als manager na te denken over zin en zingeving.

Complex

Zin en zingeving zijn complexe begrippen. Ik neem als voorbeeld een chef kok. Hij stuurt een team van medewerkers aan die allemaal een deel van de voorbereiding en/of de bereiding doen. De chef zal er voor zorgen dat ze precies weten wat ze moeten doen, maar zal ze ook uitleggen waarom ze het moeten doen. Ze moeten kortweg de zin inzien van hun bijdrage aan het tot stand komen van een goed gerecht dat met trots aan de gast kan worden geserveerd.

Door deze vorm van "zingeving" weet iedereen waar hij of zij verantwoordelijk voor is, hoe hij zijn werk moet doen en welke plaats zijn werk inneemt om het eindresultaat te krijgen dat voldoet aan de gestelde normen en standaarden.

Als je het zo ziet, is wat een manager of leidinggevende moet doen, toch feitelijk hetzelfde. Het geldt zelfs ook voor bestuurders, zowel van bedrijven als van overheidsorganisaties. Zwart-wit gesteld iets "uitleggen" door te zeggen: "zo hebben we het nou eenmaal besloten", werkt dus niet.

Duur betaald

Mensen de zin laten inzien van beslissingen die genomen moeten worden of van veranderingen, kost tijd, energie en soms ook geld. In dat opzicht lijkt het dan ook dat de vis duur wordt betaald. Ik denk echter dat het uiteindelijk duurder is om het achterwege te laten. De inzet van ongemotiveerde mensen die hun werk doen louter omdat het ze opgedragen is, leidt uiteindelijk alleen maar tot onvoldoende prestaties en resultaten. In een restaurant zou een kok een gerecht dat op deze basis is bereid, niet serveren, laat staan die hij er een fatsoenlijke prijs voor zou kunnen vragen. Dat vinden we allemaal logisch. Laten we dit principe dus ook steeds meer in onze eigen organisaties doorvoeren en gestalte geven. Heus zingeving is geen zweverig begrip, maar keihard nodig om in een organisatie goede resultaten te kunnen bereiken. Probeer het maar eens bij de eerstvolgende keer dat je mensen moet zien mee te krijgen in een ontwikkeling of verandering. Het is vooral een kwestie van de juiste vragen stellen, mensen meete nemen in het denkproces en hen ruimte te geven voor eigen inbreng.

Voor het onderstaande gerecht heb je beslist geen dure vis nodig. Zelfs met een goede kwaliteit vis uit de diepvries zijn smaakvolle viskoekjes te maken.

Viskoekjes

Ingrediënten:

Voor de viskoekjes

250 gr geschilde kruimige aardappelen
1 l water of visbouillon
250 gr kabeljauw
1 ei
Peper en zout
10 sprietjes bieslook, fijngesneden
2 takjes peterselie, het blad fijngehakt
1 el mosterd
Slaolie

Facultatief, voor het paneren

Bloem
1-2 eieren
paneermeel

Bereidingswijze:

Kook de aardappelen in het water of in de visbouillon. Het laatste is lekkerder. Je kunt de visbouillon gewoon van blokjes of bouillonpoeder maken.
Snijd de kabeljauw in stukjes en voeg ze de laatste vijf minuten toe aan de kokende aardappelen. Giet de aardappelen af, maar gooi de visbouillon niet weg. Bewaar in de diepvries. Ze is uitstekend geschikt om een keer een gebonden vissoep mee te maken.

Stamp de aardappelen en de vis tot een mooie puree. Zelf houd ik hem altijd iets aan de grove kant. Maar ook dat is een kwestie van smaak.
Voeg het ei toe, de bieslook , de peterselie en de mosterd. Meng goed en breng op smaak met peper en zout.

Laat de massa minstens een half uur rusten in de koelkast.
Vorm van de massa 10 tot 12 koekjes van 1 tot 1,5 cm dik. Je hebt nu twee opties. Je kunt de koekjes zo bakken in de koekenpan in olie. Of je kunt, wat ik lekkerder vind, de koekjes eerst paneren. Dit doe je door de koekjes in bloem te wentelen, daarna in een losgeklopt ei en vervolgens door het paneermeel. Eveneens bakken in de koekenpan in olie.

Uiteraard kun je aan de massa voor de viskoekjes ook nog allerlei andere ingrediënten toevoegen. Voorbeelden zijn:
Kleine stukjes wortel, even geblancheerd
Gekookte doperwtjes
Fijngesneden dille
Kleine blokjes zongedroogde tomaat
Kleine stukjes gebakken champignons
Kleine blokjes bleekselderij, kort gebakken
Blokjes paprika, kort gebakken
Combinaties van de bovenstaande ingrediënten.

Het is echt een gerecht waarmee je kunt experimenteren. Simpel te bereiden, zonder al teveel kosten en met een prima resultaat. Heerlijk als voorafje, maar als je de koekjes wat groter maakt en er 2 per persoon serveert met een lekkere salade erbij, heb je ook een uitstekende lunch of zelfs een hoofdgerecht.

Serveer er eventueel een dipsaus bij. Je kunt een kant en klaar product kopen, maar je kunt ook zelf experimenteren met mayonaise, ketchup en diverse ingrediënten naar smaak. Denk bij voorbeeld aan sambal, dille, of tuinkruiden.